Przeszczep rogówki – etapy przygotowania, rekonwalescencja i możliwe efekty

Przeszczep rogówki to operacja wykonywana, gdy przezroczystość lub kształt rogówki uniemożliwiają uzyskanie użytecznej ostrości wzroku. W praktyce najpierw kwalifikacja i przygotowanie, następnie etap chirurgiczny, a później długofalowa rekonwalescencja i kontrola ryzyka powikłań. Poniżej znajdziesz klarowny opis: jak się przygotować, jak wygląda zabieg krok po kroku, ile trwa gojenie, jakie są możliwe efekty oraz na co zwracać uwagę po operacji.

Przeczytaj również: Jakich substancji unikać w przypadku określonych upraw

Wskazania i rodzaje przeszczepu rogówki

Przeszczep rogówki rozważa się m.in. przy bliznach po zapaleniach, stożku rogówki, obrzęku i zmętnieniach nabłonka lub istoty właściwej, a także po urazach. O rodzaju operacji decyduje obraz kliniczny i głębokość uszkodzenia.

Przeczytaj również: Kiedy pojawia się depresja endogenna i jak się objawia?

Stosowane są dwa główne typy: przeszczep pełnej grubości (penetrujący), gdy zmiany obejmują całą rogówkę, oraz przeszczep warstwowy głęboki przedni (DALK), gdy problem dotyczy warstw przednich przy zachowanej błonie Descemeta i śródbłonku. Dobór techniki wpływa na czas gojenia, ryzyko odrzutu i plan rehabilitacji wzrokowej.

Przeczytaj również: Jakie są obecnie modne okulary dla dziewczyn?

Kwalifikacja: badania i decyzja o zakresie zabiegu

Decyzję poprzedza kompleksowa diagnostyka. Obejmuje ocenę widzenia, ciśnienia wewnątrzgałkowego, topografii rogówki i grubości, a także badania specjalistyczne: USG gałki ocznej, mikroskopię konfokalną, AS‑OCT odcinka przedniego oraz w razie wskazań badania elektrofizjologiczne. Wyniki określają, czy możliwy jest przeszczep warstwowy, czy konieczny będzie przeszczep pełnej grubości.

Równolegle wykonuje się konsultację anestezjologiczną oraz badania ogólne. Kluczowe jest wykluczenie stanów zapalnych w organizmie (jama ustna, zatoki, skóra). Nieleczone ogniska infekcji zwiększają ryzyko powikłań ocznych i ogólnych.

Przygotowanie do operacji: kroki praktyczne

Przed zabiegiem omawia się ewentualne połączenie procedur, np. usunięcie zaćmy podczas transplantacji, co bywa zasadne przy współistnieniu zmętnienia soczewki. Pacjent otrzymuje plan przyjmowania leków przedoperacyjnych, wskazówki dotyczące posiłków i nawodnienia w dniu zabiegu oraz listę rzeczy potrzebnych w dniu przyjęcia.

Ważna jest współpraca ze stomatologiem i laryngologiem przy eliminacji ognisk zapalnych. Na kilka dni przed terminem część kropli miejscowych bywa modyfikowana. Osoby noszące soczewki kontaktowe zwykle przestają je stosować z odpowiednim wyprzedzeniem, aby unormować powierzchnię oka.

Jak przebiega zabieg: etapy krok po kroku

Znieczulenie dobiera się do stanu zdrowia i zakresu operacji: znieczulenie miejscowe z sedacją lub znieczulenie ogólne. Celem jest zapewnienie komfortu i stabilnych warunków chirurgicznych.

Etapy obejmują: pobranie płatka rogówki od dawcy w banku tkanek, przygotowanie oka biorcy (usunięcie zmienionej tkanki na odpowiednią średnicę) oraz wszczepienie przeszczepu i jego precyzyjne zeszycie mikroszwykami. W wariancie warstwowym usuwa się warstwy przednie, pozostawiając zdrowe głębsze struktury; w pełnej grubości wymienia się całą rogówkę.

Rekonwalescencja: czas gojenia i harmonogram kontroli

Proces gojenia przebiega etapowo: zrost tkanek, stopniowe kształtowanie rogówki, stabilizacja refrakcji. Po przeszczepie warstwowym typowe są 3–6 miesięcy do funkcjonalnej stabilizacji, natomiast po pełnej grubości 6–9 miesięcy lub dłużej. Harmonogram wizyt kontrolnych jest gęsty na początku i rozrzedza się wraz z gojeniem.

Po zabiegu stosuje się antybiotyki i leki immunosupresyjne w kroplach, według indywidualnego schematu. Dawkowanie i czas terapii wynikają z obrazu klinicznego. Pacjent uczy się techniki zakraplania, higieny powiek oraz ochrony oka przed urazem i zanieczyszczeniami.

Bezpieczeństwo po operacji: objawy alarmowe i profilaktyka

Ryzyko obejmuje m.in. odrzut przeszczepu oraz infekcje. Objawy alarmowe to: nagłe pogorszenie widzenia, ból, światłowstręt, zaczerwienienie, wzmożone łzawienie, wydzielina. W razie wystąpienia takich sygnałów należy pilnie skontaktować się z ośrodkiem prowadzącym leczenie.

Profilaktyka to regularne kontrole, ścisłe stosowanie leków, unikanie pocierania oka, ochrona przed urazem, a także informowanie personelu medycznego o przebytym przeszczepie przy każdej innej interwencji (np. badaniach diagnostycznych czy zabiegach stomatologicznych).

Możliwe efekty i oczekiwania wzrokowe

Efektami mogą być: poprawa przejrzystości ośrodka optycznego, zmiana refrakcji (krótkowzroczność, nadwzroczność), astygmatyzm pooperacyjny, w niektórych przypadkach konieczność korekcji okularami lub soczewkami kontaktowymi. Jakość widzenia stabilizuje się stopniowo wraz z gojeniem i modelowaniem powierzchni rogówki.

Indywidualny wynik zależy od typu transplantacji, wieku, współistniejących schorzeń oka (np. jaskra), wcześniejszych operacji i od przebiegu gojenia. Część pacjentów wymaga późniejszej korekty refrakcyjnej lub dostosowania pomocy optycznych po zdjęciu szwów.

Najczęstsze pytania pacjentów: praktyczne wskazówki

• Aktywność po zabiegu: lekkie czynności zwykle wracają szybko, natomiast wysiłek, basen, sporty kontaktowe i makijaż oczu są ograniczane zgodnie z zaleceniami lekarza prowadzącego.
• Praca i prowadzenie pojazdów: decyzja zależy od ostrości wzroku i komfortu widzenia; wymagana jest akceptacja w badaniu kontrolnym.
• Krople: regularność ma kluczowe znaczenie; przerwy lub samowolne odstawienie zwiększają ryzyko powikłań.
• Okulary i soczewki: korekcję dobiera się po stabilizacji refrakcji; wczesna zmiana mocy zwykle jest przejściowa.

Podsumowanie ścieżki leczenia: od kwalifikacji do stabilizacji wzroku

Skuteczne planowanie obejmuje: rzetelną kwalifikację, przygotowanie ogólnomedyczne, świadomy wybór techniki (warstwowa vs pełnej grubości), staranne przejście przez etap chirurgiczny oraz cierpliwą rekonwalescencję z kontrolą ryzyka odrzutu i infekcji. Im dokładniej pacjent stosuje zalecenia i pojawia się na wizytach, tym przewidywalniejszy staje się przebieg gojenia i osiągany efekt funkcjonalny.

Jeśli chcesz przeczytać więcej o procedurze i wskazaniach, odwiedź stronę: Przeszczep rogówki.